Food-Info.net> Onderwerpen > Voedselallergiën en intoleranties

Lactose intolerantie

Al heel lang wordt de consumptie van koemelk geassocieerd met het optreden van buikpijn en huiduitslag (urticaria) bij veel mensen. Deze reacties kunnen het gevolg zijn van ofwel lactose intolerantie of allergie voor melkeiwit. Bij baby's kunnen zelfs beide overgevoeligheden tegelijkertijd aanwezig zijn. Melk kan echter niet zondermeer uit het dieet van zuigelingen verwijderd worden want het is, na de borstvoeding, de belangrijkste bron van eiwitten en andere voedingsstoffen.

Lactose intolerantie is het onvermogen lactose, het voornaamste koolhydraat uit melk, te verteren. De oorzaak is een gebrek of tekort aan het enzym lactase dat wordt gemaakt door de cellen in de dunne darm. Het enzym lactase breekt de suiker lactose af tot glucose en galactose, dat in de bloedbaan opgenomen kan worden. Als er niet voldoende van het enzym aanwezig is om alle geconsumeerde lactose om te zetten treden de overgevoeligheidsreacties op. Niet iedereen die een tekort aan lactase heeft ondervindt ook daadwerkelijk de symptomen van lactose intolerantie.

Veelvoorkomende symptomen zijn misselijkheid, kramp, opgeblazen gevoel, flatulentie en diarree. Symptomen treden gebruikelijk op tussen 30 minuten en 2h naar consumptie van lactosehoudende producten. De ernst van de symptomen is volledig afhankelijk van de ingenomen hoeveelheid lactose en de specifieke gevoeligheid voor lactose van het individu.

Werking van lactase; 1 lactose molecuul wordt met behulp van water omgezet in glucose en galactose (bron: www.indiana.edu/~ensiweb/ lessons/tp.milk3.html ) .

Mogelijke oorzaken van lactose intolerantie zijn spijsverteringsziektes en verwondingen aan de dunne darm. Sommige mensen worden geboren zonder het vermogen lactase te produceren. Het meest voorkomend is echter dat de intolerantie zich langzaam in de tijd ontwikkelt. Na het 2^e levensjaar begint de lactase productie dan langzaam af te nemen. Veel mensen ervaren pas de eerste symptomen als ze veel ouder zijn.

Lactase intolerantie komt voornamelijk voor bij mensen in het Midden Oosten, India en delen van Afrika, en afstammelingen daarvan in andere delen van de wereld. Hierbij heeft ongeveer 70% van de volwassen in meer of mindere mate een lactose intolerantie. In Europa, waar de meeste mensen gedurende hun hele leven voldoende lactase produceren, heeft ongeveer 5% van de blanke mensen last van lactose intolerantie. Bij andere etnische groepen in Europa kan dit percentage hoger liggen.

De symptomen die optreden hangen ook sterk af van de het individu en de mate van blootstelling aan melk of andere zuivelproducten die lactose bevatten. Zo kunnen de meeste mensen met lage lactase activiteit gerust een glas melk drinken zonder daar hinder van te ondervinden. Harde kazen, met een laag lactose gehalte, en gefermenteerde producten zoals yoghurt worden vaak ook goed getolereerd. Dit zou ook kunnen verklaren waarom zuivelproducten als yoghurt over de hele wereld worden gegeten, ook in gebieden met een hoge incidentie van lactose-intolerantie.

Diagnose

De meest gebruikte tests om de vertering van lactose te meten zijn de lactose intolerantie test, de waterstof ademtest en de ontlasting zuurgraad test. Deze tests worden uitgevoerd in het ziekenhuis of bij de huisarts.

De lactose intolerantie test begint met vasten van de patiënt voor de test, gevolgd door het drinken van een lactoserijke oplossing. Meerdere bloedmonsters worden op verschillende tijdstippen gedurende 2h afgenomen, om de bloedsuikerspiegel te bepalen. De stijging in de bloedsuikerspiegel is een maat voor de mate waarin het lichaam in staat is lactose te verteren en opnemen. Normaal gesproken wordt lactose, in het spijsverteringskanaal, afgebroken door het enzym lactase in glucose en galactose. Het galactose wordt in de lever ook omgezet in glucose. Deze glucose moleculen komen terecht in de bloedbaan en doen daarmee de bloedsuikerspiegel stijgen. Als lactose niet volledig wordt verteerd, zal de bloedsuikerspiegel niet of minder stijgen, waarmee de verdenken van lactose intolerantie kan worden bevestigd.

De waterstof ademtest meet de hoeveelheid waterstof in iemands adem. Normaal gesproken is er maar heel weinig van dit gas aanwezig in de uitademingslucht. Als lactose echter zich ophoopt in de darmen, en hier wordt gefermenteerd door bacteriën, worden verschillende gassen, waaronder waterstof geproduceerd. Dit waterstof wordt opgenomen in de bloedbaan en vervolgens via de longen uitgeademd. In deze test drinkt de proefpersoon tevens een lactoserijke oplossing, waarna de adem met gezette intervallen wordt geanalyseerd. Verhoogde waterstofniveaus in de adem zijn dan een indicatie voor onvolledige afbraak van lactose in de darmen. Sommige medicijnen, voedingsmiddelen en sigaretten kunnen de test beïnvloeden en moeten daarom voor de test niet worden gebruikt. Deze methode wordt bij zowel volwassenen als kinderen toegepast.

Lactose gehalte in melk

Alle dierlijke melk bevat de suiker lactose. Sojamelk, wat in feite geen melk is maar een sap, bevat geen lactose. Deze melk bevat echter andere suikers die soortgelijke symptomen kunnen veroorzaken bij lactose intolerante personen

Gemiddelde lactose gehalte in verschillende soorten dierlijke melk
(in gram lactose per 100 ml melk, van hoog naar laag)

 

Soort	Vet	Eiwit	Lactose
Olifant	22,1	3,2	7,4
Chimpansee	3,7	1,2	7,0
Mens	4,0	1,3	6,5
Paard	1,6	2,7	6,2
Schaap	9,0	4,7	5,8
Zebra	4,8	3,0	5,3
Kameel	5,4	3,8	5,1
Varken	5,0	3,7	5,0
Kat	5,0	7,2	4,9
Koe	3,7	3,3	4,8
Kangoeroe	4,0	3,9	4,7
Geit	4,1	3,7	4,2
Hond	11,8	8,7	3,3
Rat	12,0	9,2	3,3
IJsbeer	9,5	9,6	3,0
Grijze zeehond	53,2	11,2	2,6
Bever	19,8	9,0	2,2
Konijn	10,5	15,5	2,0
Dolfijn	34,9	10,6	0,9

 

In tegenstelling tot mensen met een koemelk allergie, moeten lactose intolerante personen alle dierlijke melk en melkproducten vermijden.

Verborgen lactose

Hoewel melk de enige natuurlijke bron van lactose is, wordt het aan veel voedingsmiddelen toegevoegd. Mensen met een hele lage tolerantiegrens voor lactose moeten dan ook op lactose als additief alert zijn. Producten waar vaak toegevoegde lactose in wordt gevonden zijn:

• Brood en andere bakkerijproducten
• Ontbijtgranen (cornflakes e.d.)
• Instant aardappelpuree, soepen en ontbijtdranken
• Margarine
• Vleeswaren
• Salade dressings
• Snoep en andere snacks
• Mix voor pannenkoeken, koekjes en biscuits
• Poedervormige maaltijdvervangers

Sommige producten die worden gecategoriseerd als niet-zuivel, zoals koffiecreamer, kunnen toch ingrediënten bevatten die uit melk afkomstig zijn, en daardoor toch lactose bevatten.

Slimme patiënten leren de etikettering op producten nauwkeurig lezen. Hierbij moet naast op ingrediënten als melk en lactose, ook worden gelet op dingen als wei, wrongel, melkbijproducten, melkpoeder en magere melkpoeder.

Lactose wordt ook in de farmaceutische industrie erg veel gebruikt als dragerstof. In meer dan twintig procent van de receptmedicijnen is lactose terug te vinden, en in 6% van de vrij verkrijgbare medicijnen. Zo bevatten bijna alle anticonceptie pillen lactose, evenals veel tabletten tegen maagzuur en flatulentie. Alleen erg intolerantie personen ondervinden gewoonlijk hinder van dit soort producten, gezien de erg kleine hoeveelheden lactose die op deze manier worden geconsumeerd.

Bron: http://digestive.niddk.nih.gov/ddiseases/pubs/lactoseintolerance/index.htm en D. Miller Ben Shaul, The composition of the milk of wild animals. In : Animal milk analyses and hand-rearing techniques. International Zoo Yearbook, 1959.

Zie verder op www.food-info.net:

Gluten en tarwe

Mononatrium glutamaat