Food-Info.net> Gıda Alerjileri

Laktoz intoleransı

Yıllarca, inek sütü midede şişkinlik, hazımsızlık, ürtiker plakları (vücutta oluşan kaşıntılı kızarıklıklar) gibi istenmeyen rahatsız edici semptomların kaynağı diye bilinir. Bu reaksiyonlar süt proteinlerine karşı alerji yada laktoz intoleransından kaynaklanır. Bebeklerde her ikisi de aynı anda olabilir. Süt, çocuğun karşılaştığı ilk yabancı protein kaynağı ve muhtevasıyla çok önemli bir besin kaynağıdır ve bu nedenle bebeklerin diyetinden kolayca çıkarılamaz.

Laktoz intoleransı, sütün baskın şekeri laktozun yeterli sindirilememesinden kaynaklanır. Bu yetersizlik laktaz enziminin eksikliğinden kaynaklanır. Laktaz enzimi normalde ince bağırsak hücreleri tarafından üretilir. Laktaz enzimi laktozu emilip kana geçebilmesi için daha küçük formları olan galaktoz ve glikoza parçalar. Alınan laktozu sindirebilmek için gerekli laktaz yeterli olmadığı zaman, çok tehlikeli olmasa da ciddi bir stres oluşur. Laktaz enzim eksikliği olan her insanda semptom görülmese de bu insanlarda laktoz intoleransı var kabul edilir. Genel olarak semptomlar; mide bulantısı, kramplar, dolgunluk, şişkinlik, gaz, ishaldir. Bu semptomlar laktoz alındıktan yarım saat ile 2 saat arasında bir süre sonra başlar. Semptomların şiddeti kişinin laktozu tolere edebilmesine göre değişir.

Laktaz etki mekanizması (www.indiana.edu/~ensiweb/ lessons/tp.milk3.html ' den alınmıştır)

Laktoz intoleransının bazı sebepleri çok iyi bilinmektedir. Örneğin ince bağırsak ülseri enzim üretimini azaltabilir. Daha seyrek olarak çocuklarda laktaz üretimi doğuştan düşük olabilir. Bir çok insan için ise laktaz eksikliği doğal olarak zamanla gelişen bir durumdur. Yaklaşık 2 yaşından sonra, vücut; laktazı daha az üretmeye başlar. Bununla birlikte bir çok insan yaşlanmadan önce semptomlarla karşılaşmayabilir.

Her ne kadar Kuzey Avrupalı bir çok insan hayatları boyunca kendilerine yetecek laktaz üretebiliyor olsalar da; Ortadoğu, Hindistan, Afrika'nın bir bölümünde yaşayan insanlarda yada bu insanların dünyanın herhangi bir yerindeki akrabalarında laktaz eksikliği oldukça yaygındır. Yetişkinlerin %70' inde değişik derecede laktoz intoleransı mevcuttur. Avrupa'da bir çok ülkede beyazların %5' inde, diğer etnik gruplarda ise daha yüksek oranlarda laktoz intoleransı mevcuttur.

İntoleransa neden olan süt ve süt ürünlerinin miktarı insandan insana semptom çeşitliliğine neden olur. Düşük bağırsak laktaz aktivitesine sahip bir çok insan, bir bardak sütü rahatsızlık hissetmeden tolere edebilir. Sert peynir (laktozu düşüktür), ve yoğurt gibi fermente süt ürünlerini de rahatlıkla tolere edebilir. Yoğurt gibi fermente süt ürünlerinin, dünyanın laktaz eksikliği çok olan bölgelerde yaygın bir şekilde tüketilmesinin nedeni de budur.

Tedavi

Genelde, sindirim sisteminde laktoz emilimini belirlemek için kullanılan testler laktoz tolerans testi, hidrojen solunumu testi ve dışkı asit testidir. Bu testler bir hastanede, klinikte yada muayenehanede yatmaya gerek olmadan ayaktan bir hastada uygulanabilir.

Laktoz tolerans testi önce bir aç kalma süreciyle başlar ve daha sonra laktoz içeren bir sıvının içilmesi onu takip eder. 2 saatlik periyotlarla kan örnekleri alınır. Laktozun emilimi ile artması gereken kanda glikoz seviyesi ölçülür. Normalde, laktoz sindirim sistemine girdiğinde laktaz enzimi tarafından galaktoz ve glikoza parçalanır. Kana geçen galaktoz ve glikoz karaciğere gider. Galaktoz karaciğerde glikoza dönüşür ve kan glikoz düzeyi yükselir. Eğer laktoz tam olarak parçalanmazsa kan glikoz seviyesi yükselmez ve tedavi endikasyonu doğar.

Solunumda hidrojen testinde, insanın solunumundaki hidrojen miktarı ölçülür. Solunumda normalde çok düşük miktarda hidrojen vardır. Laktoz sindirilmediğinde kalın bağırsakta bulunan bakteriler tarafından fermente edilir. Bunun sonucu hidrojenide içeren çeşitli gazlar açığa çıkar. Bu hidrojen gazı bağırsaktan emilir ve kana geçer ve akciğerler yolu ile atılır. Testte hastalar laktozlu bir sıvı içerler ve düzenli aralıklarla solunum havası analiz edilir. Yükselen hidrojen oranı laktoz sindiriminin bozuk olduğunu gösterir. Çeşitli besinler, medikal ürünler ve sigara testin hassasiyetine etki edebilir. Bu yüzden test boyunca bunlardan kaçınmak gerekir. Bu test hem çocuklara hem de yetişkinlere uygulanabilir.

Sütteki laktoz miktarı

Bütün hayvan sütleri laktoz içerir. Soya sütü aslında bir bitki suyudur ve laktoz içermez. Diğer şekerlerden içerse de laktoz intoleransı olan insanlarda benzer semptomlara yol açabilir.

Değişik hayvan sütlerindeki laktoz miktarı (100 ml'de gram olarak)

Bazı insanlar sadece inek sütüne karşı alerjik rahatsızlığa sahip olsalar da, laktoz intolerant insanların tüm hayvani sütlerden uzak durmaları gerekmektedir. Keçi sütü kullanmak ta semptomları azaltmamaktadır.

Gizli laktoz

Her ne kadar süt ve sütten yapılan gıdalar doğal besin kaynakları olsa da, laktoz sık sık hazır gıdalara eklenmektedir. Laktoz toleransı düşük olan insanlar şunu bilmelidirler ki; bir çok gıda ürününde düşük oranlarda laktoz bulunabilir. Örneğin;

• Ekmek ve diğer fırın ürünleri
• İşlenmiş kahvaltılık tahıllar
• Toz patates, çorba ve kahvaltılık içecekler
• Margarin
• Salata sosları
• Şekerlemeler ve diğer çerezler
• Bisküvi ve kek karışımları

Süt ürünleri içermez diye etiketlenen bazı ürünler örneğin, kahve kremaları ve diğer kremalar aynı zamanda süt ürünlerinden türetilen dolayısı ile laktoz içeren katkı maddeleri bulundurabilirler.

Akıllı tüketiciler gıdaların etiketlerine dikkatli bakmayı öğrenirler. Sadece süt ve laktoz miktarı ile yetinmezler aynı zamanda peynir altı suyu, süt yan ürünleri, ve yağsız süt tozlarına dikkat ederler. Eğer etiket üzerinde bunlardan birisi mevcutsa ürün laktoz içeriyor demektir.

Bunlara ek olarak laktoz; reçete ilaçlarının % 20' sinin, diğer ilaçların ise % 6 ‘sının yapımında kullanılır. Bir çok doğum kontrol hapında da, mide asidi ve gazı için üretilen tabletlerde olduğu gibi laktoz vardır. Bunlar ancak şiddetli laktoz intoleransı olanlarda etki gösterir.

Bu bilgiler; http://digestive.niddk.nih.gov/ddiseases/pubs/lactoseintolerance/index.htm ' den ve D. Miller Ben Shaul (The composition of the milk of wild animals. In : Animal milk analyses and hand-rearing techniques. International Zoo Yearbook, 1959)' den alınmıştır.

Daha fazla bilgi için:

Gluten ve buğday

monosodyumglutamat