Food-Info.net> Tematy > Alergie pokarmowe

Nietolerancja laktozy

Bardzo długo uważano, że mleko krowie jest przyczyną nieprzyjemnych dolegliwości jak np. rozstrój żołądka czy pokrzywka (tworzenie się swędzących pęcherzy na skórze). Reakcje te są spowodowane nietolerancją laktozy i alergią na białko mleka. U niemowląt, oba te objawy mogą występować jednocześnie, gdyż mleko to źródło pierwszego, obcego białka dla dziecka i niezwykle ważne źródło składników odżywczych. Dlatego mleko nie powinno być eliminowane z diety dziecka.

Nietolerancja laktozy to niezdolność trawienia większych ilości laktozy, głównego cukru mleka. Ta niezdolność wynika z niedoboru enzymu zwanego laktazą, która jest wytwarzana w rąbku szczoteczkowym jelita cienkiego. Laktaza rozkłada laktozę do prostych cukrów, które mogą łatwo przenikać do krwiobiegu. Gdy organizm nie wytwarza dostatecznej ilości laktazy tak, aby strawić spożytą laktozę, dolegliwości mogą być bardzo przykre, choć na szczęście nie groźne. Niekorzystne objawy nie występują u wszystkich osób z niedoborem laktazy. Jeśli objawy te występują, wskazuje to na nietolerancję laktozy. Częste objawy tej dolegliwości to m.in. nudności, skórcze, wzdęcia oraz biegunka, które pojawiają się po ok. 30 minutach do 2 godzin po spożyciu produktu zawierającego laktozę. Intensywność objawów nietolerancji zależy od osoby i ilości spożytej laktozy.

Lactose- Laktoza; Lactase- Laktaza ; Water- Woda ; Galactose- Galaktoza ; Glucose- Glukoza

Sposób działania laktazy (ze strony: www.indiana.edu/~ensiweb/ lessons/tp.milk3.html )

Niektóre z przyczyn nietolerancji laktozy są dobrze znane. Na przykład, pewne choroby związane z trawieniem lub uszkodzenia jelita cienkiego mogą obniżyć ilość wytwarzanych enzymów. W rzadkich przypadkach, dzieci i noworodki nie posiadają wrodzonej zdolności produkcji laktazy. Jednak u większości ludzi, stan niedoboru laktazy rozwija się wraz z dorastaniem. Po osiągnięciu wieku powyżej 2 lat, organizm zaczyna produkować mniej laktazy. Niemniej, wiele osób może nie odczuwać objawów nietolerancji przez długie lata.

Organizm większości ludzi pochodzenia północno-europejskiego wytwarza wystarczające ilości laktazy przez całe życie. Niedobory laktazy są częste wśród mieszkańców Bliskiego Wschodu, Indii, części Afryki i ich potomków w innych częściach świata gdzie około 70 procent dorosłych wykazuje pewien stopień nietolerancję laktozy. W większości państw europejskich, niedobory laktazy występują u 5% ludzi rasy białej oraz znacznie częściej wśród innych grup etnicznych.

Ilość spożytego mleka i przetworów mlecznych, które mogą wywołać objawy nietolerancji laktozy różni się bardzo w zależności od osoby. Wiele osób, które mają niską aktywność laktazy w jelitach może spożyć szklankę mleka bez żadnych dolegliwości. Twarde sery, które zawierają niewiele laktozy i produkty fermentowane jak np. jogurt, zazwyczaj nie wywołują dolegliwości. Wyjaśnia to, dlaczego mleczne produkty fermentowane są chętnie spożywane na obszarach, gdzie często występują niedobory laktazy.

Diagnoza

Najpopularniejsze metody pomiaru wchłaniania laktozy przez układ pokarmowy to test tolerancji laktozy, test oddechu na obecność wodoru i badanie kwasowości kału. Testy te nie wymagają hospitalizacji pacjenta i są wykonywane w szpitalach, klinikach, czy gabinetach lekarskich.

Testy na tolerancję laktozy wymagają zachowania postu przed badaniem, a następnie spożycia płynu zawierającego laktozę. Po spożyciu, w czasie 2 godzin, pobiera się kilka próbek krwi w celu oznaczenia zawartość glukozy. Na tej podstawie ocenia się, w jakim stopniu organizm trawi laktozę.

Zwykle, gdy laktoza znajdzie się w układzie pokarmowym, jest rozkładana przez enzym laktazę do glukozy i galaktozy. W wątrobie następuje przemiana galaktozy w glukozę, które przenika do krwiobiegu i podnosi ogólny poziom cukru we krwi. Jeśli laktoza nie jest w pełni rozkładana, poziom cukru we krwi nie wzrasta i wynik badania potwierdza nietolerancję laktozy.

Ilość wodoru w wydychanym przez człowieka powietrzu jest zwykle bardzo mała. Jeśli natomiast laktoza nie zostanie całkowicie rozłożona w okrężnicy, ulega fermentacji bakteryjnej i wtedy wytwarzane są różne gazy, w tym wodór. Wodór jest wchłaniany z jelit, transportowany z krwią do płuc i wydychany.

Test polega na spożyciu napoju zawierającego laktozę i analizie wydychanego powietrza w równych odstępach czasu. Zwiększona zawartość wodoru w wydychanym powietrzu wskazuje na niewłaściwe trawienie laktozy.

Ponieważ, na dokładność wyników może mieć wpływ spożywanie pewnego rodzaju żywności lub leków oraz palenie tytoniu, powinno się unikać ich przed badaniem. Test jest dostępny zarówno dla dzieci jak i dla dorosłych.

Zawartość laktozy w mleku

Mleko zwierzęce zawiera laktozę. Mleko sojowe nie zawiera laktozy, ale zawiera inne cukry, które u osób z nietolerancją laktozy mogą czasem wywołać podobne objawy.

Średnia zawartość laktozy w mleku różnych zwierząt (g/100ml)

W odróżnieniu od osób wykazujących uczulenie na mleko krowie, osoby z nietolerancją laktozy powinny unikać spożycia każdego rodzaju mleka. Objawów nietolerancji laktozy nie zmniejsza np. spożywanie mleka koziego.

Ukryta laktoza

Pomimo, że mleko i produkty mleczne to jedyne naturalne źródło laktozy, jest ona często dodawana do innych produktów spożywczych. Osoby z bardzo niskim progiem tolerancji laktozy powinny zwracać uwagę na produkty zawierających nawet niewielkie ilości laktozy, jak np.:

• chleb i inne wyroby piekarskie
• zbożowe mieszanki śniadaniowe
• puree ziemniaczane typu instant i zupy w proszku i napoje śniadaniowe instant
• margaryna
• mielonki mięsne (poza koszernymi)
• sosy sałatkowe
• cukierki i inne przekąski
• mieszanki do przygotowania naleśników, biszkoptów i ciast
• suplementy żywności w proszku

Niektóre produkty są oznakowane, że nie zawierają mleka, jak np. sproszkowane zabielacze do kawy, ale w ich składzie mogą występować substancje pochodzące z mleka, zawierające laktozę.

Konsumenci powinni dokładnie zapoznać się z treścią etkiet na produktach, zwracając uwagę nie tylko na zawarte w nich mleko i laktozę, ale także na serwatkę, zsiadłe mleko, produkty uboczne produkcji mleka, pełne i odtłuszczone mleko w proszku . Jeśli którakolwiek z wymienionych substancji występuje w produkcie oznacza to, że produkt zawiera laktozę.

Laktoza jest także stosowana jako podstawowy składnik w powyżej 20 % lekarstw dostępnych na receptę i ok. 6 % lekarstw dostępnych bez recepty. Laktozę zawiera także wiele rodzajów pigułek antykoncepcyjnych oraz preparaty regulujące kwasowość żołądka czy zapobiegające wzdęciom. Produkty te nie są zalecane dla osób z bardzo rozległą nietolerancją laktozy.

Oparte na http://digestive.niddk.nih.gov/ddiseases/pubs/lactoseintolerance/index.htm and D. Miller Ben Shaul, Skład mleka dzikich zwierząt. Z: Analiza mleka zwierząt i metody chowu. International Zoo Yearbook, 1959.