Food-Info.net> Gıda güvenliği > Toxinler

Grayanatoksin

Genel özellikleri

Grayanotoksin (eskiden andromedotoksin, acetylandromedol, and rhodotoksin olarak bilinirdi) ‘bal intoksikasyonuna' neden olur. Bal intoksikasyonu çok nadirdir ve rhododendron nektarından üretilen balların tüketimi sonucu ortaya çıkar. Grayanotoksin intoksikasyona neden olur. Spesifik grayanotoksin, bitki türleri ile değişkenlik gösterir. Bu bileşikler azot içermeyen diterpenler, polihidroksillenmiş siklik hidrokarbonlardır.

Hastalıkla alakalı diğer isimler ise rhododendron zehirlenmesi, kötü bal intoksikasyonu veya grayanotoksin zehirlenmesidir.

Hastalık belirtileri

İnsanlarda grayanotoksin zehirlenmesi nadirdir. Bununla beraber bal intoksikasyonu durumları her yerde beklenebilir.

İntoksikasyon nadiren ölümcüldür ve genellikle 24 saati bulmadan sona erer. Genellikle, toksik balın tüketilmesinden kısa bir süre sonra baş dönmesi, halsizlik, aşırı terleme, bulantı ve kusma belirtileri gözlenir. Diğer belirtileri düşük kan basıncı veya şok, bradyarrhythima (düzensiz kalp ritmiyle alakalı kalp atışının yavaşlaması), sinüs bradikardi (60'dan daha az kalp atışıyla beraber yavaş sinüs ritmi), nodal ritim (yumru oluşumu, özellikle atriyoventriküler yumru), Wolff-Parkinson-White sendromu (anormal atriyoventriküler eksitasyon) ve komple atriyoventriküler bloktur.

Teşhis

Grayanotoksin hücre membranlarında sodyum kanallarına bağlanır. Bu bileşikler inaktivasyonu engeller; böylece uyarılabilen hücreler (sinir ve kas) depolarizasyon durumunda devam ederler, bu sırada kalsiyumun hücre içine girişi kolaylaşabilir. Bu olay veratrum ve bıldırcın otunun alkoloitler tarafından sarf edilmesine benzerdir. Gözlenmiş bütün iskelet ve kalp kaslarının, sinirlerin ve merkezi sinir sisteminin tepkileri membran etkileri ile alakalıdır.

Çünkü intoksikasyon nadiren öldürücüdür ve genellikle iyileşme süresi 24 saat içerisindedir, müdahale gerekmeyebilir.

İlgili gıdalar

Grayanotoksin zehirlenmesi genelde grayanotoksinle kontamine olmuş balın tüketilmesiyle aynı zamanda rhododendron'un yapraklarının, çiçeklerinin ve nektarının tüketilmesi sebebiyle oluşur. Fakat bütün rhododendronlar grayanotoksin üretmezler. Rhododendron ponticum sıklıkla Türkiye'de Kara Deniz bölgesinin doğusundaki dağlarda yetişir. Bu türler MÖ 401'den beri bal zehirlenmesi ile alakalıdır. Rhododendronların diğer türleri ve Ericaceae botanik familyasına ait düğer üyeler rhododendron toksinini üretebilir, fakat genelde hastalığı bulaştıramazlar. Toksinin diğer muhtemel en önemli kaynakları dağ defnesi (Kalmia latifolia ) ve koyun defnesidir (Kalmia angustifolia ).

Önleme

Halkın son zamanlarda doğal (işlenmemiş) gıdalara karşı olan talebi grayanotoksin zehirlenmesi durumlarını arttırmıştır. Sadece birkaç arı kovanına sahip çiftçilerden bal alan bireylerin riski artmaktadır, özellikle de yukarıda belirtilen bitkilerden toplanan ballar risklidir. Ticari bal üretiminde, büyük miktarlarda balların birleştirilmesi esnasında toksik maddelerin miktarı genellikle seyreltilir.

Risk altındakiler

Bal intoksikasyonuna karşı bütün bireylerin hassas olduğuna inanılmaktadır.

Kaynaklar:

The bad bug book : http://www.cfsan.fda.gov/~mow/intro.html