Food-Info.net> Sorular ve Cevaplar > Gıda ürünleri > Patates ürünleri
Food-Info.net> Sorular ve Cevaplar > Gıda güvenliği> Toksinler

Solanine nedir ve zehir etkisi varmıdır?

Acı ve zehirli olan, glyco-alkaloid C₄₅H₇₃NO₁₅, patates sürgünü, ve domatesten elde edilir. Ayrıca uyuşturucu özelliğinden dolayı epilepsi tedavisinde de kullanılır. Bileşiminde alkaloid solanidine ve karbonhidrat (glyco-) uzantıları bulunur. Kimyasal yapısı:

Solanine'in yapısı: mavi: solanidine temel yapısı (alkaloid yapı), kırmızı: karbonhidrat kısımlar

Solanine yaprak, meyve ve yumru gibi bitkinin herhangi bir yerinde bulunabilir. Küçük miktarlarda dahi çok zehirlidir. Böcek ve mantar öldürücü özelliği vardır. Bu nedenle bitkilerin doğal korunma aracıdır. Solanine ve bir başka glycoalkoloid olan chaconine salgılayan patatesler, bu salgılarla böceklere, hastalıklara ve yırtıcı hayvanlara karşı kendilerini korurlar. Patatesin sapı ve yaprakları büyük oranda glycoalkaloid içerir.

Ticari olarak satışa sunulan patatesler solanine miktarı açısından taramadan geçirilmiş ve solanine miktarı 0.2mg/g ‘dan daha az bulunmuştur. Bununla birlikte ışığa maruz kalan ve yeşillenmeye başlayan patatesler 1mg/g veya daha fazla solanine oranına sahip olabilirler ve bu dozda solanine içeren kabuklu bir patates tehlikelidir .

Solanine zehirlenmesi

Solanine zehirlenmesi öncelikle sindirim ve sinirsel bozukluklara neden olur. Mide bulantısı, ishal, kusma, mide krampları, boğaz yanması, baş ağrısı ve baş dönmesi gibi belirtileri vardır. Çok ciddi durumlarda ise halisünasyon, şuurunu kaybetme, felç olma, ateşlenme, sarılık, gözbebeklerinin büyümesi gibi belirtiler gözlemlenmiştir.

Daha büyük miktarlarda, solanine zehirlenmesi ölüme neden olur. Yapılan bir çalışma da 2-5 mg/kg vücut ağırlığı oranının zehir etkisi yaptığı, 3-6 mg/ kg vücut ağırlığı oranının öldürücü olduğu görülmüştür.

Belirtiler, sindirimden 8-12 saat sonra ortaya çıkar, fakat yüksek solanine içeren yiyecekler yendiğinde 30 dakika içerisinde belirtileri görülebilir.

Solanine yoğun olarak patatesin kabuğunda veya hemen kabuğun altında bulunur. Soyulmuş patates, soyulmamış patatesten %30-80 daha az solanine içerir. Yeşil patatesler her zaman soyulmalıdır. Solanine ve chaconine patatesin sürgününde de bulunur.

Patatesleri 170° C ‘de kızartmak glycoalkaloid oranını düşürür, ama kaynatmanın etkisi yoktur, mikrodalga ise biraz etkilidir.

Kaynak : http://ntp-server.niehs.nih.gov/htdocs/Chem_Background