Flor (F)

Giriş
Gıda kaynakları
Tavsiye Edilen Günlük Alım Miktarı(RDA)
İnhibitörler/uyarıcılar
Vücuttaki görevleri
Eksikliği
Toksisite
Düzenleme
Kaynaklar

Giriş

Flor doğal olarak yeryüzü tabakasında, sudan ve gıdalardan negatif yüklü florür iyonundan oluşmaktadır. Florür (F^-) vücuda az miktarlarda gerektiğinden bir iz elementtir (yetişkinlerde yaklaşık 2.6 gram gerekli), ve diş sağlığı için günlük gereksinimi de sadece birkaç miligramdır. Vücutta bulunan toplam florürün yaklaşık %95'i kemik ve dişlerde bulunmaktadır. Florürün diş çürüklerini engellemesine rağmen vücudun büyüme ve hayatın sürdürülmesinde bir rolü olmadığı için vücut için gerekli bir mineral değildir. Bununla beraber diş çürükleri gibi kronik hastalıkların engellenmesinde önemli bir rolü olduğundan vücut için önemli bir iz element olduğu göz önüne alınmalıdır.

Gıda Kaynakları

Çoğu gıdaların florür içerikleri çok düşüktür (0.05 mg/100g'dan az) ve gıdaların yetiştiği toprakların mineral içeriklerine göre de değişkenlik gösterir. Zengin kaynakları çay (yapraklarında daha konsantredir), balık (kemikleriyle tüketildiğinde) gibi kaynaklardır. Mekanik ayırma işlemi ile hazırlanmış gıdalar, örneğin tavuk, konserve et, hot dog, ve bebek gıdaları ile vücuda florür girmektedir. Günlük alınan florürün 0.3-0.6 mg kadarı gıdalardan alınmaktadır. Bir yetişkin erkek florürce zengin bir su ile günlük 1-3 mg florür almaktadır. Günlük alım 1 miligramdan az alan bölgeler florürsüz bölgelerdir.

Florun bazı önemli gıda kaynakları:


Çay	Tavuk	Sardalye	Som balığı	Morina balığı

Mısırlı et	Karides	Uskumru	Deniz yosunu	Sosis

Tavsiye Edilen Günlük Alım Miktarı(RDA)

Avrupa Birliği herhangi bir günlük alım miktarı belirlememiştir. Fakat Amerika Birleşik Devletlerindeki “Food and Nutrition Board” yeterli alım olarak 4 mg/gün değerinde bir miktar belirlemiştir ve bu değer çocuklarda daha düşüktür.

İnhibitörler/uyarıcılar:

Aşağıdaki gıda bileşenleri flor emilimini arttırmaktadır:

Klor (tuz) – klorca fakir diyetle beslenenlerde florürün idrar yolu ile atılması engellenerek, florürün vücutta daha fazla kalması sağlanmış olur.

Aşağıdaki gıda bileşenleri flor emilimini engellemektedir:

Kalsiyum – kalsiyumla florür aynı öğün içerisinde tüketildiğinde iki mineral çözünmeyen bir kompleks oluşturur ve böylece florürün emilimi azalır. Fakat florür monoflorofosfat formunda ise kalsiyum florür emilimini etkilemez.

Magnezyum – yine aynı şekilde magnezyumla florür çözünmeyen bir kompleks oluşturarak florürün emilimini engeller.

Vücuttaki görevleri

Florür mide ve ince bağırsaklarda absorplanır. Kan dolaşımındaki florür kemik ve dişler gibi dokulara hızlıca girer. Normal miktarda alınan florür yumuşak dokularda birikmez. Kemiklerde en çok bulunan madde kalsiyum ve fosfattan oluşmuş hidroksiapatit kristalleridir. Florür, hidroksiapatit kristallerinde bulunan büyük hidroksil iyonları ile yer değiştirerek floroapatit oluşturur, yada hidroksiapatit kristallerinden içeriye girerek kristal yoğunluğunu artırır. Bu durum florürün kimyasal aktivitesinin yüksek olması ve florürün küçük bir molekül olmasından dolayı gerçekleşmektedir. Floroapatit dişe parlaklık kazandırır ve kemiklerdeki mineralleri dengede tutar.

Eksikliği

Florür eksikliğinde diş çürümesi riskinin artması en yaygın bilinen belirtidir. Florür içeren diş macunları bilinmeden önce, yapılan çalışmalarda flor oranı yüksek sulara sahip ülkelerde diş çürükleri vakası %40 iken flor oranı düşük sulara sahip ülkelerde diş çürükleri vakası %60'a çıkmaktadır.

Toksisite

Florür çok miktarda tüketildiği taktirde toksiktir. Bu nedenle florürce konsantre ürünlerin kullanımı ve depolanması sırasında başta çocuklar ve bazı hassas kişilerin akut zehirlenme ihtimalinin dikkatli bir şekilde göz önüne alınması gerekir. Yaşamı tehdit eden semptomların oluşmasını tetikleyen minimum doz vücut ağırlığının 5 mg/kg kadardır. Bulantı, karın ağrısı ve kusma gibi belirtiler akut florür zehirlenmesinde oluşur. İshal, aşırı salgı, gözlerin sulanması, terleme ve genel yorgunluk gibi belirtiler de gözlenir.

Dental floriz

Dental florizin en hafif formu sadece eğitilmiş gözlemciler tarafından saptanabilir ve diş minesi üzerindeki küçük ışık geçirmeyen beyaz benek ve lekelerden karakterize edilmiştir. Orta derecedeki dental floriz diş üzerindeki benekler ve hafif boyalanmadan karakterize edilmiştir ve ağır dental floriz belirli boyalanmaya ve çukurlaşmaya sebep olmuştur. Dental floriz orta derece ile ağır formu arasında ön ve köpek dişlerini etkilediğinden kozmetik bir olaya dönüşür.

Dental florizin sebebi, ilk sabit dişin (genelde 8 yaşından önce) çıkmasından önce fazla miktarda florür alınmasıdır. Aynı zamanda dozla da bağımlıdır, yüksek florür alımları dişlerde daha belirgin etkilere sebep olur. Duyarlı yaştaki çocuklarda tavsiye edilen alımın 2-3 katına çıkmasıyla hafiften orta dereceye kadar olan dental floriz olma riski meydana gelir, buna karşın ağır dental floriz oluşma riski tavsiye edilen florür miktarının 5 katına çıkmasıyla meydana gelir. Elli yaş üzerinde hafiften orta derceye kadar olan dental floriz oluşma sıklığı artar, bunun sebebi genelde diş macunuyla alınan yüksek dozdaki florürdür. Bununla beraber uygunsuz florür takviyesi kullanımları da katkıda bulunur.

Düzenleme

Genellikle gıda ve içeceklerle alınan florürün büyük bir kısmı sindirim sisteminden kana çabuk geçer. Bununla beraber, kan dolaşımına giren florürün miktarı birçok faktöre göre değişkenlik gösterir. Bu faktörler vücuda alınan florürün miktarı, alınan florürün suda ne kadar iyi çözündüğüdür. Yaş ve sağlık durumu gibi faktörler ise florürün vücutta nasıl kullanılacağını etkileyen faktörlerdir. Vücuda giren florürün yarısı vücudu idrar yolu ile çabucak terk eder, genelde bu süre, çok miktarda florür tüketilmedikçe (20 mg ve daha fazla, buda 20 litre veya daha fazla florürlenmiş suya denk gelir) 24 saat içindedir. Geriye kalan çoğu florür iyonları vücutta kemiklerde ve dişlerde depolanır.