Food-Info.net> Tematy > Bezpieczeństwo żywności > Toxyny

Tetrodotoksyna

Ogólna charakterystyka

Tetrodotoksyna jest toksycznym związkiem wytwarzanym w organizmach ryb z rodziny rozdymkowatych. Zatrucie toksyną po spożyciu ryb rzędu Tetraodontiformes należy do zatruć o najbardziej gwałtownym przebiegu. Zawartość toksyny w gonadach, wątrobie, wnętrznościach i skórze ryb rozdymkowatych jest tak duża, że prowadzi do nagłej śmierci. Mięso ryb rozdymkowatych zwykle nie jest niebezpiecznie trujące.

Tetrodotoksynę wyizolowano także z wielu innych zwierząt, w tym z traszki kalifornijskiej, ryby papuziej, żab z rodzaju Atelopus, ośmiornicy australijskiej, rozgwiazdy, ryb z rodziny ustnikowatych i kraba rafowego.

Rzeczywiste źródło tetrodotoksyny jest niepewne. Toksyny nie znaleziono w algach i jak dotąd przypuszczano, że terodotoksyna jest produktem metabolitu gospodarza. Jednakże, ostatnie doniesienia o wywarzaniu tetodotoksyny/anhydrotetrodoksyny przez kilka rodzajów bakterii, w tym szczepy z rodziny Vibrionaceae, Pseudomonas sp . i Photobacterium phosphoreum, wskazuja na bakteryjne pochodzenie toksyny. Wymienione mikroorganizmy należą do powszechnie występujących w morzach i często towarzyszą zwierzętom morskim. Po potwierdzeniu, odkrycia te mogą mieć istotne znaczenie w zatruciach, które wiązano bezpośrednio z tymi mikroorganizmami.

Budowa chemiczna tetrodotoksyny

Objawy zatrucia

Pierwszy objaw zatrucia to lekkie drętwienie warg i języka występujące pomiędzy 20 minutą i 3 godziną po spożyciu trującej ryby. Dalsze objawy to wzrastające mrowienie twarzy i kończyn, po których może wystąpić uczucie lekkości i unoszenia. Może także wystąpić ból głowy i okolic nadbrzusza, mdłości, biegunka i wymioty. Czasami pojawiają się trudności poruszania się. Drugą fazą zatrucia jest postępujący paraliż. Chorzy nie są zdolni do ruchu, nawet siedzenie sprawia kłopoty. Odczuwa się kłopoty oddechowe. Utrudniona jest mowa, zaś chory wykazuje objawy sinicy i obniżone ciśnienie. Wzmaga się paraliż i mogą pojawić się drgawki, upośledzenie umysłowe i arytmia serca. Chory, pomimo paraliżu, zachowuje przytomność i w kilku przypadkach jasność widzenia do chwili śmierci. Śmierć następuje zwykle po 4 do 6 godzinach, choć znane przypadki śmierci następowały w czasie od 20 minut do 8 godzin.

Rozpoznanie

Rozpoznanie zatrucia toksynami ryb rozdymkowatych opiera się na objawach i wywiadzie o ostatnio spożytych potrawach.

Występowanie w żywności

Zatrucia tetrodotoksyną były prawie wyłącznie następstwem spożycia ryb z rodziny rozdymkowatych (np. Takifugu), łowionych w wodach Indopacyfiku. Znane są przypadki zatruć, w tym śmiertelnych, po spożyciu ryb rozdymkowatych pochodzących z Oceanu Atlantyckiego, Zatoki Meksykańskiej i Zatoki Kalifornijskiej.

Nie stwierdzono przypadków zatrucia atlantycką rybą z rodziny rodymkowatych, Sphaeroides maculatus. Pochodną tetrodotoksyny znaleziono natomiast w ślimaku morskim Charonia sauliae, kojarzonym z zatruciem po jego spożyciu. Opisano także kilka przypadków zatrucia po spożyciu błędnie oznakowanej ryby rozdymkowatej i co najmniej jeden śmiertelny przypadek po połknięciu traszki kalifornijskiej.

Roczne notuje się ponad 200 przypadków zatrucia, przy śmiertelności dochodzącej do 50%, większość w Japonii. W krajach leżących poza strefą Indopacyfiku przypadki zatruć są bardzo rzadkie.

Zapobieganie

Zatrucia można uniknąć nie spożywając ryb z rodziny rozdymkowatych i innych zwierząt zawierających terodotoksynę. Większość gatunków zwierząt, o których wiadomo że zawierają tetrodotoksynę zwykle nie jest spożywanych przez ludzi.

Zagrożenia populacyjne

Na zatrucie tetrodotoksyną podatni są wszyscy. Zatrucie tetrodotoksyną jest problemem zdrowia publicznego szczególnie w Japonii, gdzie ryba „fugu” należy do tradycyjnych przysmaków. Ryba jest przygotowywana i podawana w specjalnych restauracjach, gdzie wyszkoleni i licencjonowani kucharze aby zmniejszyć ryzyko zatrucia ostrożnie usuwają wnętrzności. Sprowadzanie ryb rozdymkowatych do Europy lub Stanów Zjednoczonych nie jest dozwolone, choć możliwe są specjalne zezwolenia. Istnieje także niebezpieczeństwo błędnego rozpoznania i/lub złego oznakowania, szczególnie mrożonych przetworów rybnych.

Źródła:

The bad bug book: : http://www.cfsan.fda.gov/~mow/intro.html