Food-Info.net> Produkty żywnościowe > Olej z oliwek

Wpływ spożywania oliwy z oliwek i stosowania diety śródziemnomorskiej na zapobieganie chorobom nowotworowym

Autor : Eurosciences Communication we współpracy z Instytutem Badań nad Miażdżycą Uniwersytetu w Münster, Niemcy.

1.Wstęp

W Europie, około 20% zgonów jest spowodowane przez nowotwory. Jednakże, wskaźniki umieralności w rezultacie chorób nowotworowych są wyższe w krajach północnej i wschodniej Europy, a niższe w krajach basenu Morza Śródziemnego. Szacuje się, że 35% (zakres od 10 do 70%) zgonów wywołanych nowotworami, może być przypisywane czynnikom żywieniowym.

Większość danych, dotyczących związku diety z chorobą nowotworową, wynika z badań epidemiologicznych. Interwencyjne badania dietetyczne, dotyczące ryzyka chorób nowotworowych, muszą obejmować dużą populację w długim czasie, dlatego też wykonywane są rzadko.

2. Nowotwory a dieta śródziemnomorska

2.1 Znaczenie masy ciała

Otyłość jest czynnikiem ryzyka zapadalności na raka piersi po okresie menopauzy, oraz raka prostaty, trzonu macicy i woreczka żółciowego. Prawdopodobnie jest to także czynnik ryzyka zapadalności na raka nerek i raka szyjki macicy. Głównym przesłaniem dla społeczeństwa jest więc hasło „unikaj otyłości i nadwagi”. Podkreśla się to przez wykazywanie związków pomiędzy otyłością i takimi chorobami, jak choroby serca, cukrzyca, kamienie żółciowe itd. W poprzednim artykule wykazano, że dieta śródziemnomorska zapobiega otyłości, a przez to także chorobom nowotworowym związanym z otyłością.

2.2 Znaczenie spożywania tłuszczów

Badania populacyjne wykazały, że istnieje związek pomiędzy ilością spożywanego tłuszczu i zapadalnością na raka, szczególnie okrężnicy, piersi, trzonu macicy, jajników i gruczołu krokowego. Wszystkie wymienione rodzaje nowotworów powiązane są z dietą zachodnią i nadmiarem kalorii w diecie. Przesłanie zdrowotne do społeczeństwa jest jednak niejednoznaczne, ponieważ w badaniach nie wykazano związku pomiędzy zapadalnością na raka piersi i ilością spożywanego tłuszczu, a w jednym z badań wykazano, że spożywany tłuszcz wykazuje działanie ochronne w zapadalności na raka żołądka.

Wspólne badania międzynarodowe sugerują, że rodzaj spożywanego tłuszczu jest istotny w etiologii nowotworów. Spożywanie tłuszczów pochodzenia zwierzęcego, wykazuje dodatnią korelację z wskaźnikiem umieralności na nowotwory jelita grubego, gruczołu krokowego, piersi i jajników. Stwierdzono szczególnie silną współzależność pomiędzy konsumpcją tłuszczów pochodzenia zwierzęcego, a ryzykiem zachorowalności na raka odbytnicy. Z kolei, wskaźnik umieralności na raka okrężnicy jest relatywnie niski w Grecji, Hiszpanii i w południowych Włoszech, gdzie spożycie tłuszczów pochodzenia zwierzęcego jest niskie, a najczęściej konsumowana jest oliwa z oliwek.

Do niedawna, tłuszcze pochodzenia roślinnego były uważane za neutralne w odniesieniu do ryzyka zapadalności na choroby nowotworowe. Jednakże, ostatnie badania sugerują, że oliwa z oliwek może zapobiegać nowotworom różnych organów, a szczególnie rakowi piersi. W badaniach na ludziach wykazano, że wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny n-6 (PUFA) wykazują nieznaczne, ochronne właściwości przeciwnowotworowe, pomimo że wydawały się być obojętne pod tym względem. Znaczenie PUFA n-6 jest jednak mniej jasne w odniesieniu do zwierząt. Badania wykonane na zwierzętach laboratoryjnych wykazały, że PUFA n-6 mogą powodować większe ryzyko zachorowalności na nowotwory, niż inne typy kwasów tłuszczowych.

2.3. Znaczenie białek

Brak jest dowodów, że istnieje korelacja pomiędzy spożyciem białek a ryzykiem zachorowalności na choroby nowotworowe.

2.4 Znaczenie złożonych węglowodanów i błonnika

Nie jest jasne, który składnik złożonych węglowodanów odgrywa skuteczną rolę w zapobieganiu chorobom nowotworowym. Produkty zbożowe wydają się być skuteczne w zapobieganiu nowotworom jelita grubego, piersi, macicy i gruczołu krokowego. Kierunkowe badania potwierdzają znaczenie żywności bogatej w błonnik w zapobieganiu nowotworowi odbytnicy.

2.5 Znaczenie owoców i warzyw

Badania epidemiologiczne wskazują, że duże spożycie owoców i warzyw, szczególnie surowych, chroni przed różnymi rodzajami nowotworów, głównie układu pokarmowego i dróg oddechowych, a także nowotworami narządów hormonalnych. Owoce i warzywa wykazują działanie przeciwnowotworowe w wielu miejscach organizmu człowieka. Zawierają różnorodne substancje przeciwnowotworowe, jak karotenoidy, witaminy C i E, błonnik, selen, glukozynolaty, związki indolowe, flawonoidy, inhibitory proteaz i sterole roślinne. Należy zaznaczyć, że przez epidemiologów zostało potwierdzone jedynie działanie przeciwutleniające witamin i prowitamin. Pomimo to wydaje się, że działanie ochronne nie jest wywołane pojedynczym składnikiem, lecz współdziałaniem wszystkich czynników przeciwnowotworowych w pewnych okolicznościach.

3. Znaczenie oliwy z oliwek w chorobach nowotworowych

Badania epidemiologiczne wykazały, że regularne spożywanie oliwy z oliwek jest odwrotnie proporcjonalne do zapadalności na choroby nowotworowe. Większość badań dotyczyła zależności między spożywaniem oliwy z oliwek a występowaniem raka piersi i żołądka. Pomimo, ze niezbędne są dalsze prace badawcze, już istniejące wyniki wykazują jednoznacznie choc nie ostatecznie na korzystny wpływ spożywania oliwy z oliwek w zapobieganiu raka piersi. Mniej wyjaśnione jest natomiast korzystne działanie oliwy z oliwek w zapobieganiu nowotworom żołądka. Obecnie, jedynym wnioskiem dotyczącym zapobiegania nowotworom żołądka, jest ten, dotyczący znaczenia zwiększonego spożycia owoców i warzyw.

Pomimo, że wskazuje się także na korzystny wpływ oliwy z oliwek w zapobieganiu innym typom nowotworów, np. jelita grubego, trzonu macicy i jajników, wiele jeszcze pozostaje tu do wyjaśnienia, choćby ze względu na ograniczoną liczbę badań.. Żadne z badań nie wykazało jednak, że oliwa z oliwek wspomaga powstawanie guzów nowotworowych.

4. Międzynarodowe zalecenia w profilaktyce nowotworów

Istnieje powszechne przekonanie, że dieta jest ważnym czynnikiem w etiologii nowotworów. Wyniki badań naukowych pochodziły głównie ze studiów epidemiologicznych jak również z testów na zwierzętach i badań in vitro. W studiach epidemiologicznych, żywność lub grupy żywności były silniej związane z ryzykiem powstawania nowotworu niż określone składniki żywności, a dla wielu produktów żywnościowych brak przekonujących i konsekwentnych wyników. Brakuje przede wszystkim dobrze zaplanowanych i wielostronnych badań wykonanych na grupach ludności, które zbadają rolę pojedynczych produktów żywnościowych lub ich składników w zapobieganiu chorobom nowotworowym. Ze względu na małą liczbę badań naukowych, ograniczone sa także szczegółowe zalecenia żywieniowe dotyczące zapobiegania chorobom nowotworowym.

Organizacje zajmujące się ochroną zdrowia w niektórych krajach, przygotowały dietetyczne zalecenia dotyczące zapobiegania chorobom nowotworowym. Niedawno wydane wytyczne American Cancer Society (Amerykańskie Towarzystwo Nowotworowe) zawierają 6 punktów:

• Unikać otyłości.
• Ograniczyć całkowite spożycie tłuszczu.
• Wprowadzić do codziennej diety warzywa i owoce.
• Spożywać więcej błonnika, na przykład w postaci całych ziaren zbóż, warzyw i owoców.
• Ograniczyć spożycie alkoholu.
• Ograniczyć spożycie produktów wędzoną oraz peklowanych solą i azotanami.

Podobne ustalenia wydał National Cancer Institute (Narodowy Instytut Raka), lecz różnią się one od przedstawionych przez American Cancer Society, gdyż podają zalecany poziom spożycia składników odżywczych (nie więcej niż 30% kalorii powinno pochodzić z tłuszczu i należy spożywać 20-30 gramów błonnika dziennie). W Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej rozpoczęto wprowadzanie tych zaleceń w ogólnokrajowym programie, nazywanym „pięć razy dziennie dla zdrowia” (ang. " 5-a-day for better health programme "), rozpowszechniając go poprzez supermarkety, restauracje, środki przekazu, opinię publiczną i opracowania naukowe. Wytyczne głoszą, by spożywać głównie żywność pochodzenia roślinnego, jeść pięć lub więcej razy dziennie owoce i warzywa i dodatkowo, jeść sześć lub więcej razy dziennie porcję chleba lub przetworów zbożowych.

W programie Komisji Europejskiej „Europa przeciwko rakowi”, zaleca się:

• Zwiększenie dziennego spożycia świeżych owoców i warzyw, a także bogatych w błonnik produktów zbożowych
• Unikanie otyłości, zwiększenie regularnej aktywności ruchowej, ograniczenie spożycia tłustych produktów żywnościowych
• Ograniczenie spożycia alkoholu

Na konferencji WHO “Składniki pokarmowe w zapobieganiu i leczeniu raka” w 1996 roku ogólnie stwierdzono, że zmniejszenie ryzyka zachorowalności na nowotwory jest możliwe dzięki spożywaniu przede wszystkim owoców, warzyw i pełnoziarnistych przetworów zbożowych. Ponadto, do zmniejszenie ryzyka wystąpienia choroby nowotworowej może przyczynić się unikanie otyłości i nadmiernego spożywania alkoholu oraz regularne ćwiczenia fizyczne. Dodatkowo stwierdzono, że nie istnieje dieta, która mogłaby wyleczyć raka jelita grubego, żołądka, piersi i płuc.

Źródło: http://europa.eu.int/comm/agriculture/prom/olive/medinfo/index.htm