Food-Info.net> Tematy > Składniki pokarmowe > Karotenoidy

Likopen

Likopen jest głównym karotenoidem w owocach pomidora (Lycopersicon esculentum). Zawartość likopenu jak również innych karotenoidów w dużej mierze zależy od odmiany pomidora oraz od stopnia dojrzałości owoców. Bogate w likopen są również owoce guawy, dzikiej róży, arbuzy i różowe grejpfruty.

Struktura likopenu

Zawartość likopenu w wybranych produktach:

Źródło: www.lycopene.org

Likopen to nie tylko barwnik w pomidorach ale także związek o innych właściwościach. Jest bardzo silnym przeciwutleniaczem i może zapobiegać poważnym schorzeniom jak np. chorobom serca. Większe stężenie likopenu w organizmie w większym stopniu chroni organizm przed chorobami. Z tego powodu, cenniejsze są produkty zagęszczane np. ketchup czy koncentrat pomidorowy. Ludzki organizm nie potrafi sam wytworzyć tego związku i pozyskuje go z naszej codziennej diety właśnie z pomidorów. Żywność o wysokiej zawartości likopenu jak np. zupa są najbardziej skuteczne przeciwko chorobom nowotworowym.

Likopen zapobiega chorobom nowotworowym poprzez to, że oddaje swoje elektrony wolnym rodnikom neutralizując je, zanim uszkodzą komórki ciała. Wolne rodniki to cząsteczki, które mają przynajmniej jeden niesparowany elektron. Likopen, będąc donorem elektronu może neutralizować wolne rodniki. Trwają badania nad opracowaniem metod, aby w jak największym stopniu wykorzystać dobroczynne działanie likopenu. Badania serca i pomiary zawartości likopenu w tkance tłuszczowej wykonane u 1374 mężczyznach pokazały, że może on obniżyć ryzyko ataku serca aż o 50%.

Likopen posiada również inne właściwości prozdrowotne. Zaobserwowano, że likopen zmniejsza ryzyko zachorowania na raka. Podczas sześcioletnich badań wykonanych u 47000 mężczyzn przez specjalistów z Harvard Medical School, zauważono, że spożywanie produktów zawierających pomidory częściej niż 2 razy w tygodniu spowodowało 21-34% spadek ryzyka zachorowania na raka prostaty. W 1995 roku w Harvard School of Public Health kontynuowano te badania i stwierdzono, że mężczyźni, którzy spożywali więcej niż 10 posiłków zawierających produkty pomidorowe w ciągu tygodnia, mieli o 45% mniejsze ryzyko zachorowanie na raka prostaty, a ci którzy spożywali tylko 4-7 takich posiłków o 20%. Na Uniwersytecie IIlinois stwierdzono, że kobiety z wysokim poziomem likopenu mają 5-krotnie mniejsze ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy, w porównaniu do kobiet o niskim stężeniu tego związku,.

Powyższe badania dowodzą, że pomidory stanowią ogromnie ważny składnik naszej codziennej diety i jeśli wyniki badań uznać za poprawne, stanowi to ogromny postęp w zwalczaniu i zapobieganiu innym rodzajom chorób nowotworowych. Jednakże, część naukowców uważa, że likopen wcale nie chroni organizmu przed chorobą nowotworową. W styczniu 1996 amerykański National Cancer Institute wydał oświadczenie prasowe oznajmiające, że beta-karoten jest szkodliwy. Twierdzono, że związek ten może podwyższać ryzyko zachorowania na raka płuc u wieloletnich palaczy. Ponieważ beta-karoten i likopen należą do grupy związków o podobnej budowie, można więc sądzić, że likopen również może być szkodliwy. Wyniki tych badań nie zostały jednak opublikowane, a większość naukowców ocenia likopen jako związek korzystny dal zdrowia.

Istnieją też dowody na to, że likopen zapobiega utlenianiu LDL (cholesterolu o niskiej gęstości) i w ten sposób przyczynia się do obniżenia poziomu cholesterolu we krwi.

Likopen jest dominującym karotenoidem w surowicy krwi i występuje w większych stężeniach niż beta-karotenu czy inne karotenoidy pochodzące z żywności. Być może fakt ten wskazuje na to, że likopen pełni istotną rolę w ludzkim systemie odpornościowym. Poziom likopenu w organizmie zależy od stylu życia oraz pewnych czynników biologicznych. Likopen jest substancją niepolarną (wykazuje powinowactwo do tłuszczów) i gromadzi się w pewnych frakcjach surowicy (lipoproteinach o niskiej i bardzo niskiej gęstości). Likopen gromadzi się także w nadnerczach, wątrobie, w jądrach i prostacie. W odróżnieniu od innych karotenoidów, poziom likopenu w surowicy czy tkankach nie jest ściśle powiązany ze spożyciem owoców czy warzyw.

Badania wykazują, że likopen jest lepiej przyswajany przez organizm, jeśli znajduje się w przetworach, np. soku, koncentracie czy ketchupie. W świeżych owocach jest on uwięziony w tkankach. Z tego powodu jest wchłaniana tylko pewna część likopenu zawarta w owocach. Po przetworzeniu surowców, likopen jest łatwiej dostępny dzięki zwiększonej powierzchni, która może ulec trawieniu. Co więcej, struktura chemiczna likopenu ulega zmianom pod wpływem temperatury i to czyni go jeszcze łatwiej przyswajalnym. Ponieważ likopen rozpuszcza się w tłuszczach (tak jak witaminy A, D, E oraz beta-karoten), jego biodostępność wzrasta jeśli w naszej diecie obecny jest np. olej. Mimo, że likopen dostępny jest w formie suplementu, uważa się, że lepszym źródłem są owoce, gdyż występuje tu tzw. efekt synergiczny, gdzie inne substancje znajdujące się w owocach wzmagają skuteczność likopenu.

Źródło: www.lycopene.org; http://www.chem.ox.ac.uk/mom/lycopene/lycopene.htm; http://chemistry.about.com/library/weekly/aa050401a.htm