|
|||||
|
|||||||
|
   
Een initiatief van :Stichting Food-Info
|
| Food-Info.net> Wetenswaar > Grapefruit Wetenswaar achtergronddossier Grapefruit
Hier vindt u achtergrondinformatie bij de rubriek ‘Wetenswaar' uit de regionale dagbladen. Deze keer een aantal aspecten van grapefruit in relatie met gezondheid. Moeilijke begrippen zijn in de tekst onderstreept. Een toelichting van deze begrippen vindt u onder aan de website. Bij verwijzingen naar andere websites staat beschreven of dit een Nederlandstalige (NL) of Engelstalige (EN) website betreft.
IntroductieDe grapefruit komt van de plantensoort Citrus paradisi, dat behoort tot het geslacht citrus. De grapefruit groeit aan een boom welke wel 15 meter hoog kan worden. De grapefruit is een nog niet zo oude citrus soort die ontstaan is uit kruising tussen een sinaasappel en een pompelmoes. De soort is waarschijnlijk in cultuur ontstaan in West-Indië. Van de grapefruit zijn de saprijke, bittere vruchten kleiner en de sapzakjes zijn steviger met elkaar vergroeid dan bij de pompelmoes. Er bestaan zowel witte als rode grapefruits. De rode, minder bittere, grapefruits zijn het populairst. De voornaamste productielanden zijn de Verenigde Staten (Florida) en Israël.
Bron: Winkler Prins encyclopedie
De volgende onderwerpen komen achtereenvolgens aan bod:
Voedingswaarde grapefruitHoewel het grootste gedeelte van de grapefruit uit water bestaat, is het zeker de moeite waard deze vrucht te eten. Water is namelijk belangrijk als transportmiddel van voedingsstoffen en stofwisselingsproducten in het lichaam en water is betrokken bij de regeling van de lichaamstemperatuur. Daarnaast bevat grapefruit voedingsvezel, dat van belang is voor het goed functioneren van de darmen. Ook biedt grapefruit, net als andere fruitsoorten, vitamines en mineralen. Met name vitamine C en kalium komen in overvloed in grapefruit voor. Tabel: Voedingswaarde grapefruit (per 100 gram)
Bron: Nederlandse Voedingsmiddelentabel 2004
VitaminesHet woord vitamine is een combinatie van de Latijnse woorden vita (leven) en amine (eiwitachtige stof). Vitamines zijn organische stoffen die in kleine hoeveelheden noodzakelijk zijn voor de mens. Ze leveren geen energie (calorieën). Omdat het lichaam zelf geen vitamines kan aanmaken, moeten ze via de voeding worden opgenomen. Een uitzondering vormen vitamine D en K. Vitamine D wordt in de huid aangemaakt onder invloed van zonlicht. Vitamine K wordt voor een groot deel aangemaakt door bacteriën in de dikke darm. Deze geproduceerde hoeveelheden zijn echter niet voldoende en moeten worden aangevuld via de voeding. Er zijn dertien vitamines bekend. Ze worden aangeduid met hun chemische naam of met een letter, bij de B-vitamines in combinatie met een cijfer. Elke vitamine heeft haar eigen functie in de stofwisseling. Op grond van hun oplosbaarheid in water, respectievelijk vetten, onderscheidt men water- en vetoplosbare vitamines. De vetoplosbare vitamines (A, D, E, en K) stapelen zich bij overdosering op in het vetweefsel van het lichaam en kunnen dan schadelijk zijn voor de gezondheid. De wateroplosbare vitamines (B en C) worden grotendeels met de urine uitgescheiden.
Bronnen: - Encyclopedie, Uitgeverij Het Spectrum/ Standaard Uitgeverij, Utrecht/ Antwerpen 2001. - Nederlandse Voedingsmiddelentabel 2004 Nuttige internetadressen: - Vitamine Informatie Bureau (NL) - Belgisch Voedingsinformatiecentrum (NL)
Vitamine CFuncties van vitamine C Vitamine C (ook wel ascorbinezuur genoemd) speelt een rol bij de vorming van bindweefsel, de wondgenezing en weerstand tegen ziekten. Ook verbetert vitamine C de opname van ijzer uit de voeding. Vorming van bindweefsel en wondgenezing Vitamine C is onder andere van belang bij de vorming van bindweefsel (collageen). Aangezien collageenvezels belangrijk zijn voor de samenhang van weefsels, is het begrijpelijk dat bij een stoornis in de collageenvorming gemakkelijk een beschadiging van de vaatwand kan ontstaan, waardoor bloedingen optreden. De wondgenezing is bij vitamine C gebrek verstoord. Bij een volwassene zijn de eerste verschijnselen van vitamine C tekort tandvleesbloedingen. Weerstand tegen ziekten De exacte rol van vitamine C tijdens stress is onduidelijk. Psychologische stress lijkt de behoefte van vitamine C niet te verhogen, terwijl lichamelijke stress soms wel een verhoogde behoefte tot gevolg heeft, bijvoorbeeld tijdens verkoudheid, wondgenezing en infecties. Dit zou kunnen komen doordat het immuunsysteem dan ingeschakeld wordt. Hierdoor kunnen veel oxidanten geproduceerd worden, die de lichaamscellen kunnen beschadigen. Vitamine C fungeert als antioxidant , dat wil zeggen dat vitamine C wordt geoxideerd in plaats van een ander component uit het lichaam. Antioxidanten zijn nodig ter bescherming tegen vrije radicalen . Dit zijn reactieve, schadelijke stoffen die in het lichaam gevormd kunnen worden en mogelijk een rol spelen bij het ontstaan van ziekten als hart- en vaatziekten en kanker. Opname van ijzer Ten slotte bevordert vitamine C de ijzerabsorptie in de darmen van voedingsmiddelen die tijdens dezelfde maaltijd worden gegeten. Dit komt doordat vitamine C ijzer beschermt tegen oxidatie . Een tekort aan ijzer leidt tot bloedarmoede (anemie). Dit gaat gepaard met klachten als vermoeidheid, hoofdpijn, verminderd prestatievermogen, dat veroorzaakt wordt door een beperking van het zuurstoftransport in het bloed. IJzer is een mineraal dat onderdeel is van de rode bloedkleurstof hemoglobine, dat verantwoordelijk is voor het zuurstoftransport in het bloed. Belangrijke bronnen van ijzer zijn met name vlees, vis en groene groenten als spinazie en postelein. Belangrijkste bronnen vitamine C Vitamine C wordt in plantencellen gevormd en ook door de meeste zoogdieren aangemaakt, behalve door de mens, aap en cavia. Het is dus vrij logisch dat vitamine C vooral voorkomt in groente, (citrus)fruit en aardappels. Grapefruit bevat een vergelijkbare hoeveelheid vitamine C als papaja, sinaasappel en citroen (40 mg). Vitamine C rijke producten zijn bijvoorbeeld zwarte bessen (150 mg), kiwi (70 mg), guave (220 mg), bloemkool (80 mg), broccoli (110 mg) en spruitjes (60 mg). Bij het koken van groenten neemt echter wel het gehalte aan vitamine C af met ongeveer twintig tot vijftig procent. Alle genoemde vitamine C waarden zijn vermeld per 100 gram. Dit betekent dat voor elk stuk fruit of iedere portie groente kan worden berekend hoeveel vitamine C men dan binnen krijgt. Gemiddeld weegt een stuk fruit 125 gram en een groentelepel groenten 50 gram. Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid en maximaal veilige dosis vitamine C De Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH) voor vitamine C is 70 mg voor volwassenen tussen de 19 en 50 jaar. Voor kinderen ligt de behoefte wat lager; voor hen is de ADH tussen de 35 en 70 mg, afhankelijk van de leeftijd. Rokers en zwangere vrouwen hebben juist een hogere behoefte (hiervoor ligt de ADH rond de 90 mg). Teveel vitamine C kan ook schadelijk zijn. Bij hoge doseringen (meer dan 1000 mg vitamine C) kan diarree optreden. Hoge doseringen vitamine C kunnen tevens zorgen voor een verhoogde oxaalzuur uitscheiding met de urine met als gevolg een verhoogde kans op nierstenen . Vitamine C wordt namelijk onder andere als oxaalzuur met de urine uitgescheiden. De maximaal veilige dosis uit de voeding én voedingssupplementen is 2000 mg per dag voor volwassenen.
Bronnen: - Nederlandse Voedingsmiddelentabel 2004. - Whitney EN, Cataldo CB, Rolfes SR. Understanding normal and clinical nutrition, fifth edition, Wadsworth Publishing Company, Belmont 1998. - Nutricia Vademecum deel 1: Voeding en Gezondheid, Elsevier/ De Tijdstroom Maarssen 1998. - www.voedingscentrum.nl > hoe eet ik gezond? > vitamines, mineralen > vitamine C (NL)
Aanbevolen Dagelijkse HoeveelheidDe Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH) is de hoeveelheid van een voedingsstof die het lichaam iedere dag nodig heeft om goed te functioneren. Krijgt u langere tijd veel minder binnen dan u nodig hebt, dan neemt de kans op een tekort toe. Hedendaags zijn deficiëntieziekten zeldzaam geworden in de Nederlandse bevolking. Multivitaminesuppletie nodig? De ADH is voor de meeste mensen meer dan voldoende. Een grotere hoeveelheid vitamines dan de ADH levert geen extra voordeel op voor de gezondheid. Wie evenwichtig en gevarieerd eet, krijgt alle vitamines binnen. Supplementen zijn dan overbodig. Wie niet gevarieerd of heel weinig eet (bijvoorbeeld als gevolg van ziekte), kan als aanvulling een multivitaminepil met niet meer dan de ADH gebruiken. Bronnen: - Nederlandse Voedingsmiddelentabel 2004 (NL)
Interactie grapefruit en medicijnenSinds een jaar of tien komen er steeds meer gegevens boven tafel dat grapefruitsap de werking van bepaalde geneesmiddelen kan beïnvloeden. Het metabolisme , oftewel de omzetting van het geneesmiddel wordt geremd en zo wordt de concentratie van deze stof in het bloed verhoogd. Dit wordt veroorzaakt doordat grapefruitsap een enzym, dat normaal de afbraak en uitscheiding van diverse medicijnen regelt, verhindert zijn werk te doen. Zo krijgt iemand die grapefruitsap drinkt en tegelijkertijd medicatie inneemt een hogere bloedspiegel van dit middel dan je normaal zou verwachten. Dit kan nadelige gevolgen hebben voor de beoogde werking van de geneesmiddelen, maar vooral de bijwerkingen kunnen onverwacht toenemen. Het wordt daarom afgeraden grapefruitsap te gebruiken als u bepaalde medicijnen gebruikt. Lees altijd goed de bijsluiter van uw medicijn. Kleine hoeveelheden grapefruit zullen niet snel tot problemen leiden. Pas als grotere hoeveelheden, bijvoorbeeld een heel glas grapefruitsap, geconsumeerd worden, kunnen er problemen ontstaan. Het drinken van sap van andere citrusvruchten zoals sinaasappelen of citroenen, of het eten hiervan, is geen probleem. De interactie van grapefruitsap en medicijnen is met name van belang bij chronische medicatie.
Het mechanisme achter deze interactie moet nog opgehelderd worden. Het enzym CYP3A4, welke aanwezig is in de lever en darmen, wordt specifiek geremd door bestanddelen in grapefruitsap. Bij een verminderde activiteit van dit enzym kan de bloedconcentratie van een medicijn hoog oplopen. De werking en bijwerkingen van het medicijn kunnen daardoor versterken. Het actieve bestanddeel van grapefruitsap dat verantwoordelijk is voor dit effect is nog niet geheel vastgesteld. Mogelijk spelen de flavonoïden naringine en quercetine en mogelijk andere stoffen een rol. Bronnen : - Dijk PA van, et al. Grapefruitsap: voedselinteractie met geneesmiddelen. Pharmaceutisch Weekblad 1997;132:47-52. (NL) http://www.artsenapotheker.nl > grapefruit - Lown KS, et al. Grapefruit juice increases felodipine oral availability in humans by decreasing intestinal CYP3A protein expression. J Clin Invest 1997;99 (10):2545-2553.(EN) http://www.jci.org/cgi/content/full/99/10/2545#B26#B26 - Ameer B, Weintraub RA. Drug interactions with grapefruit juice. Clin Pharmacokinet 1997;33(2):103-21.(EN) http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=pubmed&dopt=Abstract&list_uids=9260034 BegrippenAntioxidant : verbinding die in het lichaam vrije radicalen onschadelijk maakt. Metabolisme : stofwisseling, het opbouwen en afbreken van stoffen in het lichaam. Chronische: langdurig. Deficiëntieziekten : gezondheidsproblemen door gebrek aan essentiële voedingsstoffen. Flavonoïden : flavonoïden vormen een grote familie van plantaardige stoffen. Ze bepalen in groenten en fruit de grote variatie in kleuren en hebben een anti-oxiderende werking. Nierstenen : urine is een oplossing van diverse stoffen, die in zulke hoge concentraties aanwezig kunnen zijn dat kristallisatie kan optreden. Oxidanten : componenten (bijvoorbeeld zuurstof) die zich aan andere componenten binden. Oxidatie : binden van een stof met zuurstof. Oxaalzuur : koolstofverbinding dat voorkomt in tal van planten (o.a. spinazie en rabarber). Vrije radicalen : moleculen met één of meer ongepaarde elektronen, die oxidatieve schade kunnen aanrichten in het lichaam.
AuteursNynke Bergsma, student Master of Science programma Food Safety (Voedselveiligheid) , Wageningen Universiteit Annemarie Zuur, student Master of Science programma Nutrition and Health (Voeding en Gezondheid) , Wageningen Universiteit
GRAPEFRUITHet krantenartikel zoals deze in de GPD-kranten in maart 2005 is verschenen. Een grapefruit bestaat voor 90 procent uit water. Net als bij sinaasappels en frisdrank is het voor de rest -10 procent dus- suiker wat de klok slaat. Maar daar adverteert de grapefruithandel niet mee. Die gooit het liever op de vitamientjes. Op bijvoorbeeld de tekst: 'rijk aan vitamine C'. En dat klopt ook wel, hoewel bijvoorbeeld zwarte bessen nog veel meer bevatten. Niettemin. Eén groot limonadeglas vol grapefruitsap en je hebt de 'aanbevolen dagelijks hoeveelheid' vitamine C al achter de kiezen. Wat schieten we daar ook alweer mee op? Vitamine C is onontbeerlijk voor de vorming van bindweefsel -zodat we niet uitelkaar vallen- en voor de genezing van wonden. Vitamine C helpt ijzer uit voedsel op te nemen: handig voor vegetariërs, want ijzer uit planten wordt erg slecht door het lichaam opgenomen. De volkswijsheid dat vitamine C de weerstand verhoogt, is nooit overtuigend bewezen. Een verkoudheid help je er niet mee voorkomen, hooguit heb je er misschien een dagje minder last van. Verder heeft grapefruit(-sap) niet zoveel om het lijf als het om voedingsmiddelen gaat. Het bevat wat kalium - goed voor de bloeddruk-, maar er zit, anders dan in sinaasappelsap, weinig foliumzuur in. Toch is er iets bijzonders met grapefruit aan de hand. Het beïnvloedt de werking van tientallen medicijnen, in een enkel geval blijkt de combinatie zelfs dodelijk te kunnen zijn. Op een pak grapefruitsap lees je daar niks over, maar gelukkig wel op de bijsluiters van de betreffende medicijnen. Zoals:,,Gebruik met grapefruitsap wordt afgeraden.'' Deze waarschuwing blijkt nodig voor verschillende populaire cholesterol- en bloeddrukverlagers en een trits andere medicijnen, waaronder viagra. Enkele miljoenen Nederlanders wordt zodoende via hun bijsluiters geadviseerd geen grapefruitsap te drinken. In geval van twijfel: raadpleeg de bijsluiter. Er is vrijwel altijd een alternatief medicijn dat niet gevoelig is voor grapefruit. Een van de boosdoeners is het stofje 6,7-dihydroxybergamottin (DHB). Ook enkele andere deeltjes lijken een rol spelen, zoals naringin dat grapefruit ook zijn bittere smaak geeft. Ze remmen de werking van een enzym in de darm dat een aantal geneesmiddelen afbreekt. Als -door de grapefruitstofjes- dat enzym zijn werk niet meer doet, komt het medicijn dus in een grotere concentratie in de bloedbaan dan de medicijnmakers hebben bedoeld. Grapefruit versterkt dan de werking van het medicijn, met alle mogelijke bijwerkingen vandien. Eén glaasje kan al voldoende zijn voor een behoorlijke 'boost', de geregelde drinker van grapefruitsap versterkt het effect. Daar valt ook een positieve draai aan te geven: wie grapefruitsap drinkt, kan met minder medicijn toe. Er wordt onderzoek verricht naar die mogelijkheid. Maar het is moeilijk, al is het alleen al omdat het effect van grapefruit van persoon tot persoon verschilt. Om het nog ingewikkelder te maken: er blijken ook nog een paar geneesmiddelen te zijn wier werking onder invloed van grapefruit niet wordt versterkt, maar juist verzwakt. Hoe dat komt weet nog bijna niemand. De vermageringsindustrie trekt zich van alle onduidelijkheden weinig aan. Verscheidene vetverbrandende afslankpillen herbergen inmiddels de turbokracht van grapefruitstofjes. Doorgaans zonder fatsoenlijke bijsluiter. (In samenwerking met Wageningen Universiteit.) safety.htm
|
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
Food-Info.net is an initiative of Stichting Food-Info, The Netherlands | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
