Food-Info.net>Voedselveiligheid > Bacteriën

Listeria monocytogenes

Algemene kenmerken

Dit is een Gram-positieve bacterie, die beweeglijk is door aanwezigheid van een flagel. Enkele studies suggeren dat 1-10% van de mensen mogelijk dragen is van L. monocytogenes in de darmen .Het organisme is aangetroffen in ten minste 37 verschillende soorten zoogdieren (zowel huisdieren als wilde dieren) maar ook bij ten minste 17 soorten vogels en mogelijk ook in vis en schelpdieren. Daarnaast kan het ook geïsoleerd worden uit aarde, kuilvoer en andere natuurlijke bronnen. L. monocytogenes is een lastig organisme dat voor een niet-sporenvormer vrij goed bestand is tegen de effecten van vriezen, drogen en hitte. De meeste L. monocytogenes zijn pathogeen tot op zekere hoogte.

Ziekteverschijnselen

Listeriosis is de naam van de algemene verschijnselen die veroorzaakt worden door L. monocytogenes .

Listeriosis is klinisch gedefinieerd wanneer het organisme geïsoleerd kan worden uit het bloed, cerebrospinaal vloeistof of een andere steriele plek (bijvoorbeeld de placenta of de foetus).

Listeriosis manifesteert zich in septicaemia, meningitis (of meningo-encephalitis), encephalitis, en intrauterine of cervicale (baarmoeder en baarmoederhals) infecties bij zwangere vrouwen, wat kan resulteren in spontane abortus (2de/3de trimester) of doodgeboorte. De aanvang van de hierboven genoemde symptomen wordt aangekondigd door griep-achtige verschijnselen, inclusief koorts. Er is gerapporteerd dat gastro-intestinale symptomen zoals misselijkheid, overgeven en diarree voorafgaan aan een ernstigere vorm van listeriosis of soms mogelijk de enige verschijnselen zijn. Gastro-intestinale symptomen zijn epidemiologisch geassocieerd met het gebruik van maagzuurremmers en cimetidine. De incubatietijd van de ernstige vorm van listeriose is onbekend, maar kan variëren van een paar dagen tot drie weken. De incubatietijd voordat de gastro-intestinale klachten is onbekend maar waarschijnlijk langer dan 12 uur.

De infectueuze dosis van L. monocytogenes is onbekend, maar men vermoedt dat deze varieert afhankelijk van de stam en de vatbaarheid van het slachtoffer. In gevallen die veroorzaakt zijn door rauwe of ogenschijnlijk gepasteuriseerde melk was voor vatbare personen minder dan 1000 cellen voldoende om ziekte te veroorzaken. L. monocytogenes kan mogelijk de gastro-intestinale cellen van het epitheel binnendringen. Wanneer de bacterie de gastheer zijn monocyten, macrofagen of polymorfonucleare leukocyten binnen dringt, is er sprake van septicaemia en kan het organisme verder groeien. De intracellulaire aanwezigheid in de fagocyterende cellen maakt het mogelijk om de hersenen binnen te dringen alsmede transplacentale migratie te veroorzaken van de foetus in zwangere vrouwen. De pathogenese van L. monocytogenes wordt hoofdzakelijk bepaald door het feit dat dit organisme in staat is om te overleven en zich te vermenigvuldigen in fagocyterende gastcellen.

Diagnose

Listeriosis kan alleen worden vastgesteld aan de hand van isolatie van het organisme uit bloed, hersenvloeistof, of ontlasting (alhoewel deze laatste vrij lastig is en van mindere betekenis).

Verdacht voedsel

L. monocytogenes wordt geassocieerd met rauwe melk, onjuist gepasteuriseerde melk, kazen (met name zachte kazen), ijs, rauwe groenten, gefermenteerde worsten, rauwe en gekookte gevogelte, rauwe groenten (alle soorten) en rauwe en gerookte vis. Doordat dit organisme kan groeien bij temperaturen van 3°C kan dit organisme uitgroeien in voedsel dat in de koelkast bewaard wordt.

Preventie

Volledig voorkomen is niet mogelijk, maar producten die op een juiste wijze zijn bewaard en verhit of gekookt, zijn over het algemeen veilig aangezien de bacterie gedood wordt bij een temperatuur van 75°C. Het grootse gevaar is kruisbesmetting; wanneer gekookte materialen in contact komen met rauwe producten of besmette materialen (zoals snijplanken).

Risicogroepen

De belangrijkste risico groepen voor listeriosis zijn:

• zwangere vrouwen/foetus - perinatale en neonatale infecties;
• personen met en verminderde afweer zoals mensen met AIDS en door gebruik van medicatie zoals corticosteroiden, cytostatica die de celdeling remmen (kanker), immuno suppressia (transplantatie);
• kanker patiënten - met name leukemie patiënten;
• minder frequent gerapporteerd – diabetici en astmatische patiëntenen patiënten met darmontsteking en cirrose;
• ouderen;
• gezonde mensen—enkele meldingen suggereren dat normale, gezonde mensen risico lopen, alhoewel maagzuurremmers of het gebruik van cimetidine iemand vatbaarder lijken te maken. Een listeriosis uitbraak in Zwitserland waarbij kaas betrokken was suggereerde dat gezonde individuën de ziekte kunnen oplopen, vooral wanneer het voedsel zwaar besmet was met het organisme.

Bron:

The bad bug book : http://www.cfsan.fda.gov/~mow/intro.html