Food-Info.net> Δομικές μονάδες των τροφίμων > Καροτενοειδή

Λυκοπένιο

Το λυκοπένιο είναι το βασικό καροτενοειδές στην τομάτα (Lycopersicon esculentum). Το ποσοστό και η σύσταση του καροτενοειδούς εξαρτώνται από την ποικιλία της τομάτας και την ωριμότητα του καρπού. Επίσης εντοπίζεται στη γουάβα, στο καρπούζι και στο ροζ γκρεϊπ-φρουτ καθώς και σε διάφορα άλλα είδη φυτών.

δομή του λυκοπενίου

Παρουσία του λυκοπενίου σε μερικά προϊόντα

Πηγή: www.lycopene.org

Το λυκοπένιο έχει μια πιο σημαντική ιδιότητα από το να αποτελεί το χρώμα της τομάτας. Είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό που μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση εκφυλιστικών παθήσεων όπως οι καρδιακές. Έχει βρεθεί ότι αυξημένη συγκέντρωση του λυκοπενίου επέφερε αυξημένη προστατευτική δράση, οπότε οι πιο συμπηκνωμένες πηγές, όπως ο πουρές και η κέτσαπ τομάτας, είναι αποτελεσματικότερες ενάντια στις ασθένειες αυτές. Παρ' όλα αυτά ο ανθρώπινος οργανισμός δε μπορεί να παράξει το μόριο αυτό και χρειάζεται να το προμηθεύεται απο τις τομάτες στη δίαιτα μας. Έχει βρεθεί ότι τρόφιμα πλούσια σε λυκοπένιο όπως η σούπα είναι τα πιο αποτελεσματικά κατά των εκφυλιστικών ασθενειών.

Το λυκοπένιο βοηθάει στην καταπολέμηση των εκφυλιστικών ασθενειών δίνοντας τα ηλεκτρόνια του στις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου ανενεργοποιώντας τις έτσι και καθιστώντας τις ουδέτερες πριν προλάβουν να προκαλέσουν ζημιά στα κύτταρα. Οι ελεύθερες ρίζες είναι μόρια που έχουν τουλάχιστον ένα ελεύθερο ηλεκτρόνιο. Συνεισφέροντας ένα ηλεκτρόνιο το λυκοπένιο μπορεί να σταθεροποιήσει το ελεύθερο μόριο. Έχουν γίνει πολλές έρευνες τελευταία πάνω στο λυκοπένιο έτσι ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο μέγιστο των δυνατοτήτων του για την καταπολέμηση των ασθενειών αυτών. Μια καρδιακή έρευνα που μετρούσε το λυκοπένιο στο λιπώδη ιστό έδειξε ότι μπορεί να μειώσει την πιθανότητα καρδιακής προσβολής κατά 50%.

Το λυκοπένιο παρουσιάζει και άλλες δράσεις. Έχει βρεθεί ότι το λυκοπένιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αντικαρκινογόνος ουσία, μειώνοντας σημαντικά την πιθανότητα εκδήλωσης κάποιων μορφών καρκίνου. Σε μια εξάχρονη έρευνα 47.000 αντρών, καθηγητές ιατρικής στη Σχολή Ιατρικής στο Χάρβαρντ βρήκαν ότι κατανάλωση προϊόντων τομάτας περισσότερες από δύο φορές την εβδομάδα συσχετίζοται με μείωση της πιθανότητας καρκίνου του προστάτη 21-34%. Το 1995 η Σχολή Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ προχώρησε την έρευνα αυτή και βρήκε ότι οι άντρες που κατανάλωναν περισσότερες από 10 μερίδες την εβδομάδα είχαν 45% χαμηλότερη πιθανότητα για καρκίνο του προστάτη, ενώ αυτοί με 4-7 μερίδες 20%. Στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόϊς συγκρίνοντας τις γυναίκες με τα μεγαλύτερα επίπεδα σε λυκοπένιο με αυτές με τα μικρότερα παρατηρείται πέντε φορές μικρότερη πιθανότητα εκδήλωσης καρκίνου του τραχήλου σε αυτές με τα υψηλά ποσοστά.

Συνεπώς οι τομάτες αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι της διατροφής μας και αν τα τεστ είναι συντελεστικά αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα στην αντιμετώπιση και άλλων μορφών καρκίνου. Παρ' όλα αυτά υπάρχουν ορισμένοι που δεν πιστεύουν ότι το λυκοπένιο μπορεί να ενισχύσει την προστασία κατά του καρκίνου.Τον Ιανουάριο του 1996 το Εθνικό Καρκινικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ δημοσίευσε μι α δήλωση που υποστήριζε ότι το β-καροτένιο είναι άχρηστο και επιβλαβές. Ισχυρίστηκαν ότι μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου των πνευμόνων στους πολύχρονους καπνιστές. Αυτό υπονοεί ότι μπορεί το ίδιο να ισχύει και για το λυκοπένιο. Το λυκοπένιο και το β-καροτένιο είναι παρόμοια όποτε υπονοούν ότι και το λυκοπένιο μπορεί να είναι επιβλαβές. Η έρευνα παρ' όλα αυτά δεν είχε δημοσιευτεί οπότε πολλοί ερευνητές που ασχολούνται με τα αντιοξειδοτικά δεν έχουν πειστεί από το επιχείρημα.

Υπάρχουν επίσης και κάποιες ενδείξεις ότι το λυκοπένιο μειώνει την οξείδωση του LDL (χαμηλής -έντασης λιποπρωτεϊνη) βοηθώντας έτσι στη μείωση του επιπέδου χοληστερίνης στο αίμα.

Το λυκοπένιο είναι το κύριο καροτενοειδές στο ανθρώπινο πλάσμα, παρουσιάζεται σε μεγαλύτερες ποσότητες από το β-καροτένιο και άλλα καροτενοειδή. Αυτό πιθανόν να υποδηλώνει τη σημαντική βιολόγική του αξία στο ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα. Τα επίπεδα του επηρεάζονται από πολλούς βιολογικούς παράγοντες και από τον τρόπο ζωής. Εξαιτίας της λιπόφιλης του φύσης, το λυκοπένιο συγκεντρώνεται σε μικρής-έντασης και πολύ μικρής -έντασης λιποπρωτεϊνες του ορού. Επίσης συγκεντρώνεται στα επινεφρίδια, στο συκώτι, στους όρχεις και στον προστάτη. Παρ' όλα αυτά, σε αντίθεση με άλλα καροτενοειδή, τα επίπεδα του λυκοπενίου στον ορό και στους ιστούς δε συσχετίζονται καλά με την ολική πρόσληψη από τα φρούτα και τα λαχανικά.

Έρευνες δείχνουν ότι το λυκοπένιο μπορεί να απορροφηθεί αποτελεσματικότερα από το σώμα αφού έχει επεξεργαστεί σε χυμό, σάλτσα, πάστα ή κέτσαπ. Στα φρέσκα φρούτα, το λυκοπένιο είναι εγκλώβισμένο στο φυτικό ιστό. Επομένως, μόνο ένα μέρος από το λυκοπένιο που περιέχεται στα φρέσκα φρούτα απορροφάται. Η επεξεργασία των φρούτων καθιστά το λυκοπένιο περισσότερο βιολογικά διαθέσιμο αυξάνοντας την επιφάνεια που είναι διαθέσιμη για την πέψη. Παράλληλα, η χημική μορφή του λυκοπενίου μεταβάλεται με τις αλλαγές της θερμοκρασίας που παρατηρούνται κατά την επεξεργασία και έτσι απορροφάται ευκολότερα από το σώμα. Επίσης, εξαιτίας της διαλυτότητας του στο λίπος (όπως οι βιταμίνες A, D, E και το β-καροτένιο), η απορρόφηση του στους ιστούς αυξάνεται όταν προστίθεται στη διατροφή λάδι. Παρ' όλο που το λυκοπένιο είναι διαθέσιμο και σε μορφή συμπληρωμάτων, υπάρχει η πιθανότητα να παρουσιάζει συνεργηστική δράση όταν καταναλώνεται από ολόκληρο το φρούτο, όπου άλλα συστατικά του φρούτου αυξάνουν την αποτελεσματικότητα του.

Πηγές: www.lycopene.org; http://www.chem.ox.ac.uk/mom/lycopene/lycopene.htm; http://chemistry.about.com/library/weekly/aa050401a.htm; http://www.cce.cornell.edu/food/fdharchives/030499/tomatoes.html